کهکشان آندرومدا

عکاس : فرزاد زمانفر

منظومه شمسی

خورشید ما کمی بیش از چهار و نیم میلیارد سال پیش تشکیل شده است. خورشید ما نیز مثل هر ستاره دیگری در جهان به شکل توده در هم پیچیده ای از ابرهای گازی که عمدتا از هیدروژن و هلیم تشکیل شده بود به وجود آمده اما خرده ریزه هایی که از انفجار سایر ستاره ها باقی مانده بودند، غبارهای بسیار ریز کیهانی که از عناصر سنگین تر همانند کربن، اکسیژن، آلومینیوم، کلسیم و آهن تشکیل شده بودند، نیز در سرتاسر این ابرها پراکنده بودند.
 این ذرات گرد و غبار که حتی از ذرات غباری که لبه پنجره می نشیند، کوچک تر است، به عنوان نقاط تجمع در سحابی اولیه عمل می کند. سایر موارد از جمله یخ، دی اکسید کربن منجمد، دور این نقاط گردهم می آیند و بدین ترتیب این ذرات کم کم بزرگ و بزرگ تر شده و به اجرامی به اندازه یک دانه شن، یک صخره و نهایتا یک تخته سنگ تبدیل می شوند. طی چند میلیون سال، تریلیون ها تریلیون قطعه یخی، سنگ ریزه و اجرام فلزی در اطراف خورشید جوان گردهم می آیند. طی ربع میلیارد سال بعد بسیاری از این اجسام در یکدیگر ادغام شده و بدین شکل سیارات بزرگ ، اقمار، سیارک ها و اجرام موجود در کمربند کوئیپر به وجود می آیند.اجرام کوچکتری که حول خورشید در حال چرخشند، طی مدت های طولانی که از تشکیل آنها گذشته است، چندان تغییر نکرده اند.   بعضی وقت ها یکی از این قطعات سرگردان  که باقیمانده های تشکیل سیارات محسوب می شوند با سطح زمین برخورد می کنند. هنگامی که قطعات با زمین برخورد کنند، شهاب سنگ نامیده می شوند. مجموعه داران شهاب سنگ ها را برحسب میزان جلب توجهشان قیمت گذاری می کنند، اما اخترشناسان این اجرام را با توجه به تاریخ شان ارزش گذاری می کنند. همانطور که سنگواره های گیاهان و جانوران، داستان حیات در زمین را ثبت می کنند، این اجرام نیز داستان منظومه شمسی را در سال های اولیه آن ثبت کرده اند. بعضی اوقات نیز این امکان وجود دارد که از آنها برای بررسی تاریخ شکل گیری منظومه شمسی استفاده کنیم

پیدایش منظومه شمسی

● نظریه انفجار بزرگ

بیگ بنگ یکی از نظریات خلقت عالم است که اوایل قرن بیستم میلادی توسط دو اخترشناس ارائه شد. بنا به عقیده آنها، ذراتی از ماده خورشید، در اثر برخورد نزدیک یک ستاره دیگر بیرون ریخته است. بعدا این ذرات به همدیگر پیوسته و اجرام بزرگی را تشکیل می دهند که از این اجرام بزرگ، سیاره ها به وجود آمده اند. طبق نظریه انفجار بزرگ یا بیگ بنگ عالم در اثر یک انفجار بزرگ به وجود آمده و دائما در حال گسترش است. چنانچه ضریب چگالی عالم کمتر از یک باشد، روزی این گسترش متوقف خواهد شد و عالم به سمت داخل فروریزش خواهد نمود، اما از آنجایی که ضریب چگالی عالم، طبق آخرین برآوردها حدود یک تخمین زده شده است، پیش بینی می شود، شتاب دور شدن اجزای عالم از یکدیگر، زمانی متوقف گردد و عالم به حالت پایداری برسد. 

● فرضیه کانت - لاپلاس

نظریه مهم دیگر در سال ۱۷۵۵ میلادی (۱۱۳۴ شمسی) به وسیله فیلسوف آلمانی، امانوئل کانت، مطرح شد. نظر کانت به عقیده قابل قبول امروزی شبیه است. بر طبق آن، منظومه شمسی از یک ابر گاز و غبار در حال چرخش، شکل گرفته است. نظر کانت به وسیله ریاضیدان فرانسوی به نام پی یر دو لاپلاس بسط داده شد. فرضیه کانت - لاپلاس، یک ابر بسیار بزرگ از گازهای داغ را ترسیم می کند که به دور محور خود می چرخد. کانت و لاپلاس، این ابر بزرگ را سحابی نامیده اند. سرد شدن گاز سحابی، باعث انقباض آن می شود. در این ضمن، با انقباض جرم اصلی، حلقه هایی از گاز در اطراف آن باقی می مانند. این جرم اصلی همان خورشید است. حلقه ها، در اثر نیروی گریز از مرکز (نیرویی است که اجسام در حال چرخش را به طرف بیرون از مرکز چرخش می راند.) از مرکز دور می شوند. بنابراین فرضیه، حلقه های جدا از هم، منقبض شده و سیاره ها را بوجود آورده اند. دانشمندان در درستی این نظر تردید دارند، چرا که گازهای داغ گرایشی به انقباض ندارند، بلکه در فضا گسترش می یابند.

کشف ستاره های دنباله دار در مدار سیاهچاله ای عظیم

رصدهای جدید تصاویری از ستاره های دنباله دار شبح واری را نشان می دهند که در دهانه سیاهچاله ای بزرگ در گردش هستند.

به گزارش خبرگزاری مهر، گروهی از اخترشناسان اروپایی و آمریکایی به تازگی با استفاده از تلسکوپ فضایی سوزاکوی ژاپنی ها به مطالعه تشعشعات ساطع شده از سیاهچاله ای پرداختند که جرمی 10 میلیون برابر خورشید دارد این سیاهچاله عظیم الجثه در هسته کهکشان مارپیچی NGC 1365 قرار گرفته و 56 میلیون سال نوری از زمین فاصله دارد.

با کمک گرفتن از انطباق تصادفی مسیر تلسکوپ فضایی و سیاهچاله اخترشناسان توانستند ابرهای عجیب به شکل ستاره های دنباله داری را ردیابی کنند که در نزدیکی سیاهچاله با سرعتی وحشتناک برابر هزاران مایل بر ثانیه در حرکتند.

تصویری از یک منظومه خورشیدی نوزاد

ستاره شناسان آمریکایی با استفاده از تلسکوپ کک در هاوایی موفق شدند تصویری از یک منظومه خورشیدی نوزاد در کهکشان راه شیری تهیه کنند.

به گزارش خبرگزاری مهر، دانشمندان دانشگاه آریزونا با استفاده از دستگاه "آسترا" بر روی تلسکوپ کک موفق شدند این تصویر جدید را از یک منظومه در حال تولد تهیه کنند.

این تصویر یک دیسک اولیه منظومه سیاره ای را نشان می دهد که داخل آن توده هایی از گاز و گرد و غبار با سرعت می چرخند و غذای لازم برای رشد ستاره ای در مرکز منظومه و سیارات و شهاب سنگها در اطراف این ستاره را تامین می کنند.

مناطقی تازه در راه شیری

اخترشناسان در حال بررسی راه شیری، مناطق ناشناخته‌ی جدیدی را کشف کردند که ستاره‌های غول‌پیکری در آن در حال شکل‌گیری هستند. این یافته‌ی جدید اطلاعات مهمی را در مورد کهکشان ما ارائه داده و نیز حاوی سرنخ‌های مهمی درباره‌ی ساختار شیمیایی راه‌شیری است.

توماس بانیا از دانشگاه بوستون معتقد است ما به راحتی می‌توانیم این مناطق را به ساختار کلی راه‌شیری نسبت دهیم. مطالعات بیشتر به ما اجازه می‌دهد که روند شکل‌گیری ستاره‌ها را بهتر درک کرده و قادر به مقایسه‌ی ساختار این مناطق در فواصل دوردست نسبت به مرکز راه شیری باشیم.

مناطق جدیدی که اخترشناسان شناسایی کردند به نام نواحی هیدروژن 2 شناخته می‌شوند. در این مناطق به خاطر تابش‌های شدید ستاره‌های جوان، اتم‌های هیدروژن یونیزه می‌شوند (الکترون‌های خود را از دست می‌دهند).

فوران‌های توده‌های آتشفشانی در ایسلند

فوران‌های توده‌های آتشفشانی در ایسلند در روزهای 29 اسفند و 25 فروردین در زیر مرکز یخچال‌های طبیعی کوچک رخ دادند. هیچکدام از این دو فوران قدرتمند نبودند ولی دومین فوران مقدار زیادی از این یخچال‌ها را ذوب کرد که پس از خنک کردن و تکه‌تکه کردن گدازه‌ها، آنها به مانند شیشه‌خرده به همراه توده‌های آتشفشانی در فضا پخش‌شدند. عکس: ناسا

ثبت تصویری ترکیبی از خوشه ستاره ای

تلسکوپهای برتر جهان تصاویری جدید از خوشه ستاره ای "جعبه جواهر" به ثبت رسانده اند که ترکیب این تصاویر با یکدیگر، عکسی با جزئیات بالا را از این خوشه باز خلق کرده است.

به گزارش خبرگزاری مهر، یکی از تماشایی ترین خوشه های ستاره ای جهان در صورت فلکی چلیپا خوشه ستاره ای Kappa Crucis مشهور به NGC 4755 یا "جعبه جواهر" است که درخشش آن به اندازه ای است که امکان مشاهده آن با چشم غیر مسلح نیز وجود دارد. این خوشه زیبا در فاصله 6 هزار و 400 سال نوری از زمین فاصله داشته و سنی در حدود 16 میلیون سال دارد.

نام این خوشه توسط اخترشناس مشهور جان هرشل در دهه 1830 انتخاب شده است زیرا رنگهای درخشان و متضاد ستاره های موجود در این خوشه از میان لنز تلسکوپ برای هرشل یاد آور قطعه ای جواهر بوده است. خوشه های بازی مانند خوشه جعبه جواهر معمولا پذیرای هر جرم کیهانی هستند و چندین هزار ستاره موجود در آنها تحت تاثیر نیروی گرانش به سمت یکدیگر کشیده می شوند.

خوشه "جعبه جواهر" در صورت فلکی چلیپا

تصویر جدید ماهواره هرشل از سحابی روزت

ماهواره اروپایی هرشل که 14 می سال 2009 همراه ماهواره پلانک با موشک آریان 5 پرتاب شد تصویر جدیدی را از تولد برخی از ستارگان واقع در سحابی روزت تهیه کرده است.

به گزارش خبرگزاری مهر، سحابی روزت (Rosette nebula) منطقه ای در کهکشان راه شیری است که تنها پنج هزار سال نوری از زمین فاصله دارد.

تلسکوپ فضایی هرشل این تصویر ترکیبی را با استفاده از دو دوربین مادن قرمز خود و در سه رنگ تهیه کرده است.

این یکی از اولین تصاویری است که تشکیل ستاره ها را توسط اجرام آسمانی بزرگ نشان می دهند. در این تصویر نقاط نورانی تر مربوط به تشکیل ستارگان اولیه توسط یک جرم 10 برابر بزرگتر از جرم خورشید است و نقاطی که به سمت مرکز تصویر می روند و در فضاهای قرمزتر، ستاره های اولیه تشکیل شده از اجرام برابر جرم خورشید را نشان می دهند.

سقوط پلوتو

با یافتن تعداد زیادی سیاره کوتوله در منظومه شمسی، مقام پلوتو باز هم تنزل پیدا کرد ..!!

اخترشناسان دانشگاه دولتی استرالیا در تازه ترین تحقیقات خود سیارات کوتوله را از نو دسته بندی نموده و شمار سیارات همنوع پلوتو را تا ده درصد افزایش داده اند.

اتحادیه بین المللی اخترشناسی، ساکنین منظومه شمسی را در سه گروه دسته بندی کرده است: سیارات، سیارات کوتوله و اجرام کوچک منظومه شمسی. در سال 2006، با ترک پلوتو از ردیف سیارات منظومه شمسی و پیوستن آن به گروه سیارات کوتوله، تعداد سیارات ما به هشت کاهش یافت و تعداد سیارات کوتوله به پنج و تعداد اجرام کوچکی که به دور خورشید در گردش اند به هزاران عدد رسید.   

دانشمندان اندازه اجرام در مرز میان سیارات کوتوله و کوچک منظومه شمسی را از نو محاسبه کردند. در محاسبات قبلی اجرام یخی با شعاع بیشتر از 400 کیلومتر به صورت سیارات کوتوله معرفی شدند. تحقیقات تازه نشان می دهد که این شعاع باید به 200 کیلومتر نزدیکتر باشد، که در نتیجه شمار اجرام مشخص شده به عنوان سیارات کوتوله را تا 50 عدد بالا می برد.