شکست ارتش آلمان نازی در العلمین‌

روایتی از جنگ جهانی دوم

69 سال پیش در روز 23 اکتبر سال 1942 میلادی پس از چند ماه نبرد سنگین و خونین در العلمین واقع در کشور مصر مارشال رومل به ارتش خود فرمان عقب نشینی در مقابل ارتش هشتم بریتانیا به فرماندهی ژنرال مونتگمری را می دهد.

این نخستین توقف و عقب نشینى ارتش هاى آلمان نازى پس از جنگ برق آسایى بود که منجر به اشغال بخش اعظم قاره اروپا و حوزه مدیترانه توسط آلمان نازى شده بود.

از آغاز جنگ جهانى دوم در سال 1939 میلادى نیروهاى آلمانى همواره مهاجم بوده و در تمام جبهه ها بدون شکست پیشروى کرده بودند.العلمین نخستین جبهه اى بود که آلمان نازى ناگزیر به عقب نشینى از آن شد.
در دسامبر سال 1940 میلادى ، بریتانیایی ها از طریق خاک مصر که تحت قیمومت بریتانیا بود دست به حمله علیه لیبى مستعمره ایتالیا زدند و پس از نابود کردن سه لشکر ایتالیایى تا طبروق پیش رفتند. ایتالیایى ها از متحد خود آلمان درخواست کمک مى کنند و به این ترتیب ، ژنرال اروین رومل در آوریل سال 1941 میلادى با یک لشکر سبک و یک لشکر زرهى وارد طرابلس پایتخت لیبى مى شود.

ژنرال رومل ، فرمانده نابغه جنگ هاى صحرایى موفق مى شود نیروهاى آنگلوساکسون را به استثناى یک لشکر کانادایى که در طبروق تحت محاصره قرار گرفته بود از خاک لیبى بیرون براند.

در پاییز سال 1941 میلادى ، پس از حمله هیتلر به خاک شوروى ، بریتانیایی ها از موقعیت استفاده کرده و بار دیگر طبروق را اشغال مى کنند. ژنرال اروین رومل بار دیگر در دسامبر سال 1941 میلادى نیروهای بریتانیا را به عقب مى راند و ماه بعد هیتلر را متقاعد مى کند تا نیروهاى پشتیبانى شامل سرباز و تانک را در اختیار او بگذارد.پس از رسیدن قواى کمکى رومل با نیروهاى متحد ایتالیایى دست به یک تهاجم به سوى نیل مى زند.

موازنه قوا در دو سوى جبهه تقریبا برابر بود.متفقین داراى 125 هزار نیرو و 740 دستگاه تانک بوده و قواى محور 113 هزار سرباز و 570 دستگاه تانک در اختیار داشتند. با این حال ارتش هشتم بریتانیا به فرماندهى ژنرال مونتگمرى که در مقابل حمله برق آساى رومل غافلگیر شده بود ،در هر لحظه در خطر فروپاشى قرار داشت. نیروهاى بریتانیا به دلیل مقاومت قهرمانانه و غیرمنتظره یک واحد کوچک فرانسوى از مهلکه نجات یافتند.
این واحد کوچک شامل 5000 سرباز قبلا تحت فرمان دولت ویشى فرانسه اشغالی بودند اما با به صحنه آمدن ژنرال شارل دوگل فرمانده فرانسه آزاد به او پیوستند و تحت فرمان ژنرال کوئنینگ نخستین گردان فرانسه آزاد را تشکیل دادند. این واحد در فوریه سال 1942 میلادى یک قلعه قدیمى عثمانى به نام بیرحکیم را در وسط صحرا تصرف کرده و دستور داشتند از ناحیه جنوب مانع هرگونه تلاش قواى محور براى محاصره کردن نیروهاى متفقین شوند.

در روز 27 مه سال 1942 میلادى براى نخستین بار موضع این واحد توسط لشکر زرهى آریته ایتالیا مورد حمله قرار مى گیرد. نیروهاى فرانسوى دست به مقاومت شدیدى زده و ایتالیایى ها را ناگزیر مى کنند با به جا گذاشتن 40 دستگاه تانک عقب نشینى کنند.نیروهاى ایتالیایى چندین بار دیگر به بیرحکیم حمله کرده اما هر بار حملاتشان بى نتیجه بود.

در روز 11 ژوئن سال 1942 میلادى ، ژنرال مونتگمرى که توانسته بود به نیروهاى خود سروسامان دهد به این گردان اجازه داد به ماموریت خود خاتمه دهند.فرانسوی ها موفق شدند در تاریکى شب به نیروهاى متفقین ملحق شوند. مقاومت قهرمانانه این واحد 5000 نفرى در مقابل یک لشکر ایتالیایى به لشکر هشتم بریتانیا فرصت تجمع در خط دفاعى دوم خود در مقابل واحه العلمین در مصر را داد. جنگ شدیدى میان قواى متفقین و نیروهاى آلمان و ایتالیا در العلمین درمى گیرد.العلمین در فاصله 100 کیلومترى غرب بندر اسکندریه و دلتاى نیل واقع شده بود و محلى بود که در آنجا یورش آلمانى ها و ایتالیایى ها به طور قطعى درهم مى شکند.

هیتلر به رومل که آن زمان درجه مارشالى داشت دستور مى دهد به هر قیمتى مقاومت کند اما مارشال رومل با اتکا به اعتبار فوق العاده اش حاضر نبود بى جهت جان سربازانش را فدا کند و به نیروهاى تحت فرمانش دستور عقب نشینى داد. مارشال رومل توانست با عقب نشینى توام با جنگ، ارتش تحت فرمانش را در نظم و بدون دادن تلفات زیاد به تونس برساند.
به این ترتیب ، در روز 23 اکتبر سال 1942 میلادى پس از چندماه نبرد سنگین و خونین در العلمین مارشال اروین رومل به ارتش خود فرمان عقب نشینى در مقابل ارتش هشتم بریتانیا به فرماندهی ژنرال مونتگمرى را مى دهد.
این نخستین عقب نشینى نیروهاى آلمان نازى از آغاز جنگ در سال 1939 میلادى محسوب مى شد.مقاومت یک واحد کوچک نظامى فرانسه آزاد در قلعه بیرحکیم یکى از عوامل عمده پیروزى متفقین در نبرد العلمین بود. در لندن ، در مقابل جمعیتى که از شادى این پیرزوى به شدت به هیجان آمده بودند ، وینستون چرچیل ، نخست وزیر بریتانیا گفت:«این پایان نیست ، حتى آغاز پایان نیست ، بلکه پایان آغاز است».

بهرام افتخاری

جام جم آنلاین