مسافر زمان در فیلم سیرک چاپلین

همه چیز از تصویر زنی آغاز شده است که در پشت صحنه فیلم معروف «سیرک» اثر چارلی چاپلین، دستگاهی را در دست و در کنار گوش خود گرفته است. هیچ کس دقیقا نمی داند این زن چه دستگاهی را در کنار گوش خود گرفته است. شواهد نشان می دهند شاید این دستگاه چیزی جز یک تلفن همراه نباشد؛ اما موضوع این است که این فیلم در سال ۱۹۲۸ ساخته شد، یعنی ۴۵ سال قبل از آن که نخستین تلفن همراه جهان ساخته شود! پس واقعا این زن چه چیزی را در دست گرفته است؟ شاید سمعکی است که برای بهتر شنیدن صدا، آن را در گوش خود فشار می دهد و شاید آنچه که در نظریه سفر در گذر زمان مطرح شده، روی داده است؛ یعنی این زن به عصر حاضر تعلق دارد که از طریق یکی از حفره های زمان به نیم قرن پیش سفر کرده است؟! پس آیا اکنون حامیان نظریه سفر در گذر زمان خوشحال هستند؟

کارشناسان نظرات مختلفی درخصوص این موضوع دارند. بسیاری از آنها می گویند این زن تنها سمعکی را در گوش خود فشار می دهد تا احتمالا بهتر بشنود. با این حال اخبار حواشی این مسافر احتمالی زمان آنچنان هیجان انگیز بوده است که کاربران اینترنتی در روزهای گذشته با انبوهی از خبرها و نظرها درباره آن روبه رو شده اند.

● شروع هیجان انگیز داستان

داستان این زن اولین بار در ویدئویی که در سایت یوتیوب منتشر شد، سروصدا به راه انداخت. بخشی از این ویدئو به پشت صحنه فیلم سیرک چارلی چاپلین (سال ۱۹۲۸) مربوط می شود که در یکی از سالن های تئاتر هالیوود در کالیفرنیا ساخته شده است. جورج کلارک، فیلمساز اتریشی که اول بار متوجه این اتفاق شده است، به زنی اشاره می کند که در حاشیه فیلم، دستگاهی را در دست نگه داشته که به عقیده وی می تواند تلفن همراه باشد، حتی نگاه دقیق تر به این قطعه ویدئویی نیز حکایت از آن دارد که این زن گویی مسافری در زمان است که دستگاه مدرن و امروزی سیاری را در کنار گوش خود نگه داشته است تا این که او را صرفا در حال استفاده از سمعک در نظر بگیریم.

البته باید نسبت به نظریه جالبی که کلارک در این خصوص ارائه کرده، به نکاتی نیز توجه داشت. آنچه که وی به آن توجهی نداشته، این است که این دستگاه می تواند یک سمعک ساده گوش نیز باشد. طی روزهای گذشته برخی از کارشناسان، اشیا و دستگاه های قدیمی و تاریخی مجموعه ای از تصاویر مربوط به سمعک های قدیمی را در اینترنت منتشر کرده اند که هریک از آنها می تواند همان دستگاهی باشد که گمان می رود این زن در حال استفاده کردن از آن باشد.

فیلیپ کورسکا از متخصصان آرشیو در کتابخانه پزشکی برنارد بکر دانشگاه واشنگتن در سنت لوئیز می گوید: همان طور که با نگاهی ساده به تصاویر مربوط به سمعک های قدیمی بخوبی مشخص می شود، سیستم های مکانیکی ابتدایی سمعک های گوش و یاری رسان سیستم شنوایی لزوما بزرگ یا مدور نبوده اند. در آن دوران اشکال فشرده و مستطیلی شکل چنین سمعک هایی نیز ساخته شده بودند و ازاین رو نمی توان آنها را غیرعادی عنوان کرد.

کورسکا ادامه می دهد: حتی در نخستین دهه های قرن بیستم میلادی نیز سیستم های تقویت شنوایی و از جمله سمعک هایی که در قرن نوزدهم ساخته می شدند، به تولید انبوه می رسیدند (و البته این همان دورانی است که فیلم سیرک چارلی چاپلین ساخته شده است). در عین حال تغییرات عمده ای نیز در شکل و شمایل آنها صورت نمی گرفت و تنها تفاوتی که مدل های قبلی خود داشتند، مربوط به استفاده از موادی شبیه پلاستیک بوده است. گذشته از این تصور می کنم این زن بیش از ۵۰ سال سن داشته باشد، ازاین رو استفاده وی از مدل ابتدایی سعمک گوش که در قرن نوزدهم ساخته شده است، اتفاق چندان عجیبی نیست.

حتی پیش از آغاز جنگ جهانی دوم، سیستم های کمک شنوایی الکترونیکی نیز ساخته شده بودند که البته شمارشان بسیار اندک بود. کورسکا در این خصوص می گوید: البته نمی توانم توضیحی در این خصوص ارائه کنم که چرا این زن در حال صحبت کردن است؟

برای طراحی ماشین یا سازوکار مناسبی جهت سفر در زمان به انرژی بسیار زیادی نیاز است؛ انرژی که شاید بتوان از ستارگان یا ماده ایبا چگالی انرژی منفی به دست آوردآنچه که کارشناسان را در روزهای اخیر به تحیر واداشته است، دقیقا از همین جا شروع می شود؛ یعنی اگر فرض شود این زن از سمعک استفاده می کند، پس چرا همزمان در حال صحبت کردن نیز هست؟ این اتفاق هرچه بوده باشد، نمی تواند از هیجان ذاتی نهفته در موضوع سفر در گذر زمان بکاهد. این نظریه سال هاست که ذهن دانشمندان را به خود مشغول کرده است و از آنجا که ابعادی فرازمانی دارد، به یکی از بحث برانگیزترین موضوعات علمی یا علمی ـ تخیلی تبدیل شده است و دقیقا به واسطه همین هیجان است که در سال های اخیر، فیلم های مختلفی با موضوعیت سفر در زمان ساخته شده است.

● نظریه سفر در زمان

برایان گرین، چهره ای شناخته شده در دنیای فیزیک است. این فیزیکدان که هم اکنون در دانشگاه کلمبیا مشغول تدریس و تحقیق است، کتاب پرفروشی به نام دنیای زیبا نوشته که اتفاقا در آن به موضوع سفر در زمان نیز پرداخته شده است. او از جمله فیزیکدانانی است که روی نظریه سفر در زمان کارهای زیادی کرده است. در این نظریه ها که بیشتر به سناریوهای علمی ـ تخیلی شباهت دارند، به این نکته پرداخته می شود که چگونه افراد ممکن است در شرایطی قرار گیرند که در زمان سفر کنند؟! او می گوید: نگاهی به این نظریه ها نشان می دهد که تمام آنها در حاشیه فیزیک قرار دارند. اکثر ما فیزیکدانان بر این باور هستیم که تمامی این نظریه ها قابل رد شدن هستند.

این نظریه ها درست یا ناردست، هرچه باشند؛ هیجان انگیز و بحث برانگیزند. یکی از این نظریه ها روی حفره های کرمی متمرکز هستند. این حفره ها همان تونل های فرضی زمان هستند که ۲ منطقه زمان ـ مکانی را که می توانند ۲ بخشی از یک دنیا یا حتی دو دنیای متفاوت باشند را به یکدیگر متصل کنند. البته این کار بسیار سخت یا شاید حتی غیرممکن است.

میچیو کامو، استاد دانشگاه City University نیویورک و نویسنده کتاب هایی همچون فضای ماورائی و دنیاهای موازی که به ترتیب در سال های ۱۹۹۵ و ۲۰۰۶ منتشر شدند، با چنین نظری موافق است. او می گوید: خلق حفره های کرمی یا همان تونل های زمان آن هم با استفاده از فناوری هایی که در حال حاضر بشر در اختیار دارد، کاری ماورای توانایی انسان است.

عقیده بر این است که برای طراحی ماشین یا سازوکار مناسبی جهت سفر در زمان، به انرژی بسیار زیادی نیاز است؛ انرژی ای که شاید بتوان از ستارگان یا ماده ای با چگالی انرژی منفی! البته حتی اگر چنین ماده ای نیز وجود داشته باشد، احتمالا به میزانی نیست که برای کارکرد یک ماشین زمان کافی باشد.

صحنه ای که در حاشیه فیلم سیرک چارلی چاپلین دیده شده است، برای بسیاری از مردم سراسر جهان هیجان انگیز بوده است. آنها پیش از این صورت هایی مشابه صورت انسان را در مریخ دیده اند و ازاین رو از کنار موضوع هیجان انگیز دیگری همچون مسافر زمان احتمالی در سیرک چاپلین براحتی نمی گذرند.
       
  مهدی پیرگز    
 روزنامه جام جم