نشانه های حیات در سیاره ای فراخورشیدی

برای دومین بار، پژوهشگران موفق شدند مولکول های آلی را در اطراف سیاره ای مشتری مانند و داغ در خارج از منظومه شمسی کشف کنند. این بدان معنی است که فراوانی مولکول های آلی و بنیان های اصلی حیات در جهان، بسیار بیشتر است و احتمالا حیات بسیار آسان تر شکل می گیرد.

پژوهشگران ناسا توانستند در جایی بسیار دور از منظومه شمسی، مولکول های پایه حیات را در یک سیاره گازی داغ بیابند. این کشف، گامی رو به جلو برای منجمانی است که درتلاشند سیاراتی را که می توانند میزبان حیات باشند، مشخص کنند این سیاره تازه کشف شده قابل سکونت نیست، ولی مواد شیمیایی مشابهی دارد که، اگر در آینده در اطراف یک سیاره سنگی کشف شود، می تواند نشانه ای از وجود حیات باشد.

مارک سواین از پژوهشگران آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا، جی.پی.ال در پاسادنای کالیفرنیا می گوید: «این دومین سیاره خارج از منظومه شمسی است که در آن آب، متان و دی اکسید کربن یافت شده، موادی که وجود آنها برای فرایندهای زیستی در سیارات قابل سکونت لازم است. کشف ترکیبات آلی در دو سیاره بیرون از منظومه شمسی، این احتمال را افزایش می دهد که سیاراتی که در آنها مولکول های لازم برای حیات وجود دارند، به تعداد بیشتر و حتی معمول تر در فضا وجود دارند».

سواین و پژوهشگران همکارش از اطلاعات دو رصدخانه مداری بزرگ ناسا یعنی تلسکوپ فضایی هابل و تلسکوپ فضایی اسپیتزر برای بررسی سیارهHD ۲۰۹۴۵۸b استفاده کردند. این سیاره گازی داغ و عظیم الجثه از مشتری بزرگ تر است و به دور ستاره ای خورشید مانند در فاصله ۱۵۰ سال نوری از زمین در صورت فلکی اسب بالدار (پگاسوس) می چرخد. یافته های جدید آنها، دومین کشف این گروه بعد از کشف دی اکسید کربن در اطراف یک سیاره گازی داغ و مشتری مانند است به نام HD ۱۸۹۷۳۳b است. مشاهدات پیشین هابل و اسپیتزر از آن سیاره، آب و بخار متان را نیز آشکار کرد.

این کشفیات با طیف سنجی انجام شد. در این روش، پرتوهای نور مریی از درون ابزاری منشورمانند عبور می کنند و به مولفه های تشکیل دهنده تجزیه می شوند. هر ماده شیمیایی بر طول موج های بخصوص و یکتایی از طیف نور مریی و فروسرخ تاثیر می گذارد و بدین سان، می توان با بررسی دقیق طیف، مواد مختلف شیمیایی تشکیل دهنده آن را آشکار کرد. اطلاعات دوربین فروسرخ نزدیک هابل و طیف سنج چند جسمی آن، وجود مولکول ها را نشان می دهد و اطلاعات نورسنج و طیف سنج فروسرخ اسپیتزر نیز مقدار آنها را معین می کند.

«این نشان می دهد که ما می توانیم مولکول های لازم برای فرایند های حیاتی را کشف کنیم». اکنون منجمان می توانند با مقایسه جو دو سیاره، به شباهت ها و تفاوت های این دو سیاره هم دسته پی ببرند. برای مثال، مقادیر نسبی آب و دی اکسید کربن در دو سیاره مشابه است، ولی HD ۲۰۹۴۵۸b مقادیر بیشتری از متان به نسبت HD ۱۸۹۷۳۳b دارد. سواین می گوید: «مقدار زیاد متان چیزی را به ما نشان می دهد. این می تواند به این معنی باشد که چیز خاصی در ترکیبات تشکیل دهنده این سیاره وجود داشته است».

دیگر سیارات بزرگ داغ و مشتری مانند را نیز می توان با استفاده از امکانات موجود بررسی و با هم مقایسه نمود. این کار پایه و اساس نوعی تحلیل است که اخترشناسان باید انجام دهند تا در نهایت بتوانند فهرستی از سیارات سنگی زمین مانند تهیه کنند که در آنها، نشانه هایی از مواد آلی نشان گر حیات احتمالی وجود دارد.

انتظار می رود که ماموریت کپلر ناسا بتواند تعدادی از این دنیاهای جامد را کشف کند. این فضاپیما در سال جاری پرتاب شد، ولی به اعتقاد اخترشناسان ما دست کم یک دهه تا کشف حیات احتمالی روی چنین سیاراتی زمان لازم داریم.

اگر زمانی چنین سیارات زمین مانندی در آینده کشف شوند، «کشف ترکیبات آلی الزاما به این معنی نخواهد بود که روی یک سیاره حیات وجود دارد، چرا که راه های دیگری نیز برای تولید چنین مولکول هایی وجود دارد. اگر ما مواد شیمیایی آلی را روی یک سیاره سنگی زمین مانند کشف کنیم، پس از آن خواهیم خواست تا به اندازه کافی در مورد آن سیاره بدانیم تا فرایندهای غیر زیستی را که ممکن است به حضور این مواد روی آن سیاره ختم شده باشند، حذف کنیم».

«این موارد آنقدر از ما دور هستند که نمی شود به آنجا کاوشگر فرستاد، در نتیجه تنها راهی که ما بتوانبم چیزی در مورد آنها بدانیم این است که تلسکوپ ها را روی آنها تنظیم کنیم. طیف سنجی، ابزاری بسیار قوی برای تعیین مواد شیمیایی و دینامیک آنها است».

این خصیصه تعاملی که در جی.پی.ال توسعه یافته، داستان کشف سیارات جدید بیرون منظومه شمسی را وارد مرحله تازه ای می کند، داستانی که با تفکرات فلاسفه باستانی آغاز شد و در نهایت به وضعیت کنونی مشاهدات و رصدهای فضایی توسط ماموریت های اسپیتزر و کپلر ناسا رسید. در طول زمان نقاط برجسته ای در فرهنگ، فناوری و علم وجود داشته اند که از جمله آنها، یک شمارنده سیارات خواهد بود که آهنگ کشف سیارات بیرونی را در طول زمان تعقیب می کند.

تلسکوپ فضایی هابل یک پروژه همکاری بین المللی بین ناسا و آژانس فضایی اروپا است و هدایت آن در مرکز فضایی گودارد در گرینبالت مریلند است، انستیتوی علمی تلسکوپ فضایی در بالتیمور مریلند عملیات علمی هابل را هدایت می کند. اتحادیه دانشگاه ها برای پژوهش های اخترشناسی، آئورا مستقر در واشینگتن، این انستیتو را برای ناسا مدیریت می کند.

جی.پی.ال ماموریت تلسکوپ فضایی اسپیتزر را برای ناسا مدیریت می کند. ماموریت های علمی در مرکز علمی اسپیتزر در کالتک (انستیتو فناوری کالیفرنیا در پاسادنا) هدایت می شود. کلتک هم چنین جی.پی.ال را برای ناسا اداره می کند.
       
منبع

شبکه فیزیکی هوپا